Milieuvriendelijk verwarmen en ook nog zuinig koelen? Welkom in de wondere wereld van de warmtepomp!
09 Oktober 2019
Warme zomers met hittegolven zullen naar alle waarschijnlijkheid een normaal fenomeen worden. Voor onze steeds beter geïsoleerde woningen heeft dat een belangrijk gevolg, want ze blijven de warmte binnen houden, zoals koffie of thee in een thermosfles warm kan blijven. Dat is nu al de realiteit bij nieuwbouw, en dat zal het worden bij bestaande woningen die ingrijpend worden nageïsoleerd. De ramen open- of de ventilatie aanzetten zal niet volstaan om de hitte buiten te krijgen, want die zit opgeslagen in de muren en vloeren. Wat wel soelaas kan bieden, is een systeem om een huis structureel te koelen. Een warmtepomp is daarvoor verrassend genoeg misschien wel de verstandigste keuze, stelt het consortium InfoWarmtePomp.be, een initiatief van de belangrijkste Belgische producenten en verdelers van warmtepompen.
Om energie te besparen en het comfort in de winter te verhogen, worden onze woningen steeds beter geïsoleerd en luchtdicht gemaakt. In combinatie met de klimaatopwarming zorgt dat in de zomer helaas voor steeds meer risico op oververhitting. Wat kan je daaraan doen?
Voorkomen is beter dan genezen
Uiteraard moet je eerst proberen oververhitting te voorkomen. Bij nieuwbouw heb je daarvoor een aantal mogelijkheden, bij een bestaande woning is het wat moeilijker. Waar mogelijk kan je gebruik maken van de natuurlijke schaduw door beplantingen, en/of je kan buitenzonwering of zonwerend glas laten aanbrengen. ’s Nachts, zodra de temperatuur buiten lager is dan binnen, kan natuurlijke of gestuurde ventilatie voor enige verfrissing zorgen, maar aangezien de warmte in de binnenwanden en vloeren opgeslagen zit, kan vaak niet alle warmte worden afgevoerd. Toch niet met uitsluitend natuurlijke oplossingen.
Koel met een warmtepomp
Warmtepompen dienen – zoals de naam het zegt – in de eerste plaats om gebouwen te verwarmen of van sanitair warm water te voorzien, maar de meeste installaties kunnen ook gebruikt worden om een woning te koelen. Koeling door warmtepompen kan op twee manieren gebeuren: passief en actief.
Passief koelen
Bij een grond-waterwarmtepomp (geothermische warmtepomp) wordt de koele temperatuur van de grond (gemiddeld +/- 12 °C) aangewend om water met een temperatuur van 20 °C door de leidingen van de vloerverwarming te laten circuleren. In de leefruimte geeft de frisse vloer een aangenaam gevoel. Omdat de compressor niet werkt, wordt dit ‘passief’ koelen genoemd, soms ook free of natural cooling. De kost blijft beperkt tot het stroomverbruik van de circulatiepomp en de bronpomp.
Een bijkomend voordeel van passief koelen is dat de bodem, nadat die in winter werd afgekoeld om de woning te verwarmen, wordt opgewarmd. Zodoende wordt de bron opgewaardeerd voor een efficiëntere werking in de winter.
Dit systeem kan wegens de omvang van de installatiewerken alleen worden toegepast bij nieuwbouw en bijzonder grondige renovaties.
Actief koelen
Lucht-water- en lucht-luchtwarmtepompen maken gebruik van actieve koeling. In dit geval wordt bijvoorbeeld het water in de vloerverwarming afgekoeld, of wordt er afgekoelde lucht de woning ingeblazen. De gewenste temperatuur in huis kan worden vastgelegd, tot minimaal 18 °C. Hoe lager de gewenste temperatuur, hoe hoger het energieverbruik van het systeem.
Bekijk (samen met je installateur) het energielabel van de warmtepomp
In het kader van de Europese Ecodesign- en Energielabeling-richtlijn bestaat er al sinds 2015 een labelplicht voor warmtepompen. Dat label is vergelijkbaar met de labels van huishoudelijke apparaten zoals koelkasten en vaatwassers.
Het seizoensgebonden rendement van een warmtepomp in verwarmingsmodus wordt uitgedrukt in een SCOP-waarde (Seasonal Coefficient of Performance). Voor de koelingsmodus bestaat er voor passieve koeling en lucht-waterwarmtepompen geen officieel label. Van lucht-luchtwarmtepompen in koeling wordt de seizoensgebonden energie-efficiëntie weergegeven door de SEER-waarde (Seasonal Energy Efficiency Ratio). Hoe hoger de SEER-waarde, hoe zuiniger de warmtepomp.
Op het energielabel van een lucht-luchtwarmtepomp staat eveneens vermeld hoeveel kwh (in een standaard jaar) de warmtepomp verbruikt in koeling en in verwarming. Een warmtepomp die koelt en verwarmt zal op jaarbasis gemiddeld 15% meer verbruiken dan een warmtepomp die enkel verwarmt.
Wat kost het?
Het antwoord hangt uiteraard af van de weersomstandigheden en het type warmtepomp. Bij passief koelen is de kost beperkt. Een seizoen actief koelen met een lucht-luchtwarmtepomp met label SEER A+++ kost ongeveer 1 euro per m² , en 1.30 euro per m2 met een lucht-luchtwarmtepomp met label SEER A++.
Dit betekent dat de kost op jaarbasis om een gemiddelde woonkamer van 8 op 4 m te koelen maximaal 35 euro bedraagt. Een slaapkamer van 4 op 4 m koelen kost per jaar nauwelijks 20 euro.
Voor die bedragen wil je toch niet in een hete woonkamer zitten of er ‘s nachts wakker liggen?
Alles over warmtepompen
Wil je meer weten over warmtepompen en een antwoord krijgen op vragen als “Waarom zou ik een warmtepomp installeren?”, “Welke soorten warmtepompen bestaan er?”, “Waarvoor kan ik een warmtepomp gebruiken?”, “Hoe werkt een warmtepomp precies?” en “Op welke premies kan ik een beroep doen?”, dan kan je voor een niet-merkgebonden antwoord terecht op www.InfoWarmtePomp.be, een gezamenlijk initiatief van tal van Belgische producenten en verdelers van warmtepompen (leden van ATTB, de Belgische sectorassociatie voor thermische technieken van warmtepompen en alternatieve systemen en WPAC, de beroepsfederatie van warmtepompleveranciers).